واژه اینکوترمز {Incoterms} در مسائل مرتبط به خرید و فروش کالا در سطح گسترده، شیوه حمل و نقل و امور بازرگانی بسیار پر اهمیت است و در این بخش می خواهیم به آن بپردازیم.
اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز یا Incoterms مخفف واژه ”International Commercial Terms” به معنی اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی است. به طور کلی اینکوترمز یک راه ارتباطی بسیار مفید با هدف کاهش سردرگمی بین خریداران و فروشندگان صورت گرفته است.
این اصطلاح جهانی فقط به یک کشور یا یک منطقه محدود نمی‌شود و در حقیقت معامله بین واردکننده و صادرکننده را تعریف می‌کند تا هر دو طرف از مسائلی همچون وظایف، هزینه ها، خطرات، مسئولیت ها و همچنین مدیریت تدارکات و حمل و نقل، از پذیرش محصول گرفته تا تحویل آن را به خوبی درک کنند.
قوانین Incoterms در زمان ثبت سفارش مشتریان، بسته بندی و برچسب گذاری محموله به منظور آمادگی برای ارسال به نقطه دیگر و در زمان کسب آمادگی برای تحویل بار مورد نیاز شما خواهد بود.
Incoterms همچنین مسائل مرتبط با تقسیم مسئولیت ها و تعهدات بین دو طرف را در نظر گرفته تا هم خریدار و هم فروشنده با مسئولیت ها و تعهدات مربوط به حمل و نقل کالا در سمت خود آگاه باشند.
قوانین و اصطلاحات اینکوترمز در حمل و نقل عمومی
Ex Works (EXW)
فروشنده کالا را در مکانی مثل انبار، کارخانه و … در اختیار خریدار می‌گذارد تا مرحله حمل و نقل آن انجام شود. در واقع در این فرایند خریدار هیچ نظر و مسئولیتی در رابطه با شیوه حمل و نقل، محل دقیق تحویل، ریسک‌های احتمالی در هنگام بارگیری، تخلیه بار و تشریفات گمرکی ندارد و در واقع پس از تحویل بار هیچ خطری وی را تهدید نمی‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت این قانون حداکثر تعهد را بر عهده خریدار و حداقل تعهد را بر عهده فروشنده قرار می‌دهد. EXWبه این معنی است که خریدار خطرات ناشی از رساندن کالا به مقصد نهایی را متحمل می‌شود.
Free Carrier (FCA)
فروشنده کالا را در مکانی مثل انبار، کارخانه و … به اولین حامل (حامل می‌تواند خود خریدار یا شخص منتخب وی باشد) می‌سپارد و زمانی که خریدار تمام هزینه‌ها را بر عهده گرفت و کالا به اولین حامل تحویل داده شد، ریسک به طور کلی از بین می‌رود.
براساس این قانون در واقع اگر در هنگام بارگیری اتفاقی بیوفتد، فروشنده مقصر است در غیر این صورت هیچ مسئولیتی بر گردن فروشنده نخواهد بود.
Carriage Paid to (CPT)
در این قانون کالا تا مبدا اصلی (مثلا رساندن محموله به فرودگاه یا بندر مورد نظر) که از سمت خریدار مشخص شده است، رسانده می‌شود و تا به اینجا تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها برعهده شخص فروشنده است.
اما پس از تحویل، دیگر فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال خسارات احتمالی به وجود آمده و حتی رسیدن یا نرسیدن محموله به مقصد نخواهد داشت و تمامی هزینه‌های پرداختی پس از تحویل بر عهده خریدار است.
Carriage and Isurance Paid to (CIP)
این اصطلاح کاملاً شبیه به عبارت CPT که در قسمت قبل به آن پرداختیم می‌باشد، یعنی کالا تا مبدا اصلی رسانده می‌شود و تا به اینجا تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها برعهده فروشنده است. اما پس از تحویل خریدار باید متوجه تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌ها شود.
تفاوت CIP و CPT در این است که فروشنده باید هنگام بارگیری کالا را بیمه کند تا در صورت بروز هر گونه خسارت بیمه این هزینه‌ها را بپردازد.
Delivered at Place Unloaded (DPU)
این مفهوم به این معنا است که فروشنده به محض تحویل بار به شخص خریدار در یک محل مشخص شده مثل بندر یا فرودگاه تمامی مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را بر دوش او می‌گذارد.
در واقع تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها در رابطه با بسته بندی، بارگیری، تشریفات قانونی لازم در کشور صادر کننده، ترخیص کالا از گمرک در کشور واردکننده، مجوز واردات، اسناد مورد نیاز گمرک و کلیه حقوق و عوارض گمرکی بر عهده فروشنده خواهد بود.
اما در هنگام تخلیه بار چنانچه خطری کالا را تهدید کند، هزینه‌ها و مسئولیت در این قسمت بر عهده خریدار است.
Delivered at Place (DAP)
این اصطلاح نیز دقیقا مثل اصطلاح قبلی تمام هزینه‌ها از بسته بندی، بارگیری، تشریفات قانونی لازم در کشور صادر کننده گرفته تا ترخیص کالا از گمرک در کشور واردکننده، مجوز واردات، اسناد مورد نیاز گمرک و کلیه حقوق و عوارض گمرکی بر عهده فروشنده است.
اما با این تفاوت که در DPU مقصد نهایی کالا و مقصد تخلیه بار یکی نیست اما در DAP کالا دقیقا در مقصد نهایی تخلیه خواهد شد.
Delivered Duty Paid (DDP)
فروشنده مسئول تحویل کالا به محل مشخص شده در کشور خریدار است و کلیه هزینه‌ها را برای رساندن کالا به مقصد می‌پردازد اما هیچ مسئولیتی در قبال تخلیه بار ندارد.
این قانون حداکثر تعهدات را بر عهده فروشنده و حداقل تعهدات را بر عهده خریدار قرار می‌دهد. تا زمان تحویل کالا در مقصد، هیچ گونه خطر یا مسئولیتی به عهده خریدار نیست.
مهمترین نکته در مورد شرایط DDP این است که فروشنده مسئول ترخیص کالا از گمرک در کشور خریدار و همچنین پرداخت عوارض و مالیات و اخذ مجوزها و مراحل قانونی لازم از مقامات آن کشور است.
شرایط DDP می‌تواند خطری بسیار بزرگ هم از نظر تأخیر و هم از نظر هزینه‌های اضافی پیش بینی نشده برای فروشنده باشد بنابراین باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.
قوانین اینکوترمز در حمل و نقل دریایی
Free Alongside Ship (FAS)
فروشنده وقتی کالا را در محلی که خریدار آن را مشخص کرده (می‌تواند کنار کشتی یا اسکله و یا روی دوبه باشد)، تحویل می‌دهد، مسئولیت اون به پایان رسیده است. این بدان معناست که خریدار باید تمام هزینه‌ها و خطرات از دست دادن یا آسیب دیدن کالا را از آن لحظه متحمل شود.
اصطلاح FAS فروشنده را ملزم به ترخیص کالا برای صادرات می‌کند که برخلاف نسخه‌های قبلی اینکوترمز است که خریدار را ملزم به ترخیص کالا می‌کرد.
با این حال، اگر طرفین از خریدار بخواهند که کالا را برای صادرات ترخیص کند، باید با افزودن بندی صریح به این منظور در قرارداد فروش، این امر روشن شود.
Free on Board (FOB)
تحت شرایط FOB، فروشنده تمام هزینه‌ها و خطرات را تا زمانی که کالا را در کشتی بارگیری کند، متحمل می‌شود. قرارداد FOB فروشنده را ملزم می‌کند که کالا را در یک کشتی که توسط خریدار تعیین می‌شود به بندر مورد نظر تحویل دهد. در این مورد، فروشنده باید ترخیص کالا را نیز به این ترتیب انجام دهد.
از سوی دیگر، خریدار لازم است تا هزینه حمل بار دریایی، هزینه بارنامه، بیمه، تخلیه بار و هزینه حمل و نقل از مبدا تا مقصد را پرداخت کند.
Cost and Freight (CFR)
فروشنده هزینه حمل کالا را تا بندر مقصد بر عهده می‌گیرد. اما ریسک‌های احتمالی فقط تا زمانی بر عهده فروشنده است که کالاها در کشتی کشور صادر کننده بارگیری شده باشند.
به عبارتی دیگر فروشنده مسئول هزینه‌های مبدا از جمله ترخیص کالا و هزینه حمل و نقل برای حمل به بندر مورد نظر است. اما هیچگونه مسئولیتی در قبال تحویل به مقصد نهایی یا بیمه ندارد.
Cost, Insurance and Freight (CIF)
عبارت “هزینه، بیمه، حمل و نقل” یا همان CIF یعنی فروشنده هزینه حمل کالا و بیمه را تا زمانی که بار به مقصد برسد می‌پردازد اما با تحویل بار دیگر متحمل هیچگونه ریسکی نخواهد شد.
CIF تقریبا شبیه به اصطلاح CFR است، با این تفاوت که فروشنده موظف است هنگام حمل و نقل کالا را بیمه کند تا در صورت هرگونه خسارات این موارد توسط بیمه جبران شود.
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که CIF فقط برای حمل و نقل دریایی بدون کانتینر مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای سایر روش‌های حمل و نقل باید با CIP جایگزین شود.
دقت داشته باشید که بر اساس هر کدام از قوانین بالا خریدار و فروشنده موظف اند تا وظایف خود را بر اساس بندهای این قانون انجام دهند. اما در صورتی که خریدار و فروشنده مایل به تغییر هر کدام از این قوانین باشند لازم است تا طی قراردادی واضح و روشن تغییرات دلخواه را ایجاد کنند.
